Pada 16 Februari 2011, ahli sains telah membentangkan dua buah jurnal sains yang membuktikan bahawa perlakuan manusia mempunyai kaitan dengan kejadian banjir dan perubahan iklim. Laporan tersebut mengatakan bahawa pemanasan global dan perubahan iklim akan menyumbang kepada peningkatan sebanyak 20 peratus kejadian banjir yang berlaku di seluruh dunia.

Berdasarkan kajian yang telah dilakukan oleh nstitut Penyelidikan Hidraulik Kebangsaan Malaysia (NAHRIM), perubahan iklim telah menyebabkan corak hujan di Malaysia berubah. Di bahagian tengah dan selatan Semenanjung Malaysia, lebih banyak hujan akan turun dan tertumpu pada kawasan-kawasan tertentu sahaja, berbanding kepada pada masa dahulu yang tersebar luas di seluruh kawasan. Salah satu contoh adalah hujan lebat dan banjir besar yang berlaku di Johor pada akhir tahun 2006. Catatan hujan yang turun di Johor Bahru mencapai 289mm dalam masa sehari sahaja, iaitu catatan jumlah isipadu hujan yang turun di Johor Bahru iaitu 2400mm setahun.  

Terdapat banyak sebab yang menyumbang kepada peningkatan kejadian banjir di Malaysia.

Kebiasaannya, bencana alam yang berkaitan dengan iklim adalah sukar diduga dan boleh menyebabkan kerosakan dan kerugian yang teruk. Kekerapan dan skala bencana alam yang berlaku ini telah menimbulkan persoalan sama ada ia menjadi faktor pendorong kepada berjuta-juta orang yang berhijrah ke tempat-tempat yang selamat? Persoalan ini sedang dikaji oleh pakar sains di Bank Pembangunan Asia. 

Menurut organisasi yang berpejabat di Manila, cuaca melampau yang melanda di Malaysia, Pakistan, China, Filipina dan Sri Lanka telah menyebabkan berlaku penghijrahan sementara dan tetap bagi mereka yang ditimpa oleh bencana tersebut. Selain itu, proses tersebut juga dipercayai berlaku pada kadar yang lebih cepat dalam tahun-tahun yang akan datang yang juga disebabkan oleh perubahan iklim.

Pada masa ini, masih tidak terdapat satu mekanisme kerjasama yang ditubuhkan untuk menguruskan aliran penghijrahan penduduk yang ditimpa bencana alam. Apa yang wujud pada masa ini, apabila berlakunya bencana, pelan perlindungan dan bantuan tidak mencukupi serta tidak terurus. Situasi ini bakal mendorong kerajaan dan komuniti antarabangsa untuk mengendalikan isu ini secara yang lebih sistematik.

Masih ramai rakyat Malaysia yang enggan mendapatkan kaunseling apabila menghadapi tekanan. Akhirnya ada yang mengambil keputusan drastik; dan paling membimbangkan ialah membunuh diri. Baru-baru ini kita dikejutkan dengan berita seorang pelajar tingkatan lima membunuh diri. Dalam kes yang berasingan, seorang ibu telah membunuh diri selepas mencampakkan anak kecilnya dari tingkat empat sebuah pangsapuri.

Peningkatan taraf hidup dan pembangunan yang pesat negara, kadang-kala telah menyebabkan masalah kepada golongan tertentu. Antaranya masalah tekanan atau stres daripada rutin kehidupan harian sama ada berpunca dari kerja, persekitaran atau individu lain.

Berdasarkan satu laporan yang dikeluarkan oleh Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (PBB), penurunan gas rumah hijau boleh dilakukan secara mendadak.  Penurunan kadar gas rumah hijau, yang telah menggugat iklim dunia, boleh dicapai oleh industri dengan kos yang berpatutan dan dasar yang bersesuaian.  

Dalam satu siri kajian yang dilakukan oleh Pertubuhan Pembangunan Perindustrian (UN Industrial Development Organization, UNIDO), iaitu sebuah agensi PBB,  telah mengenal pasti beberapa langkah yang penting seperti kecekapan tenaga, tenaga yang boleh diperbaharui dan pengumpulan semula gas rumah hijau bagi memastikan suhu purata dunia tidak naik sehingga melebihi 20C pada tahun 2050. UNIDO ialah agensi yang ditugaskan untuk mempromosikan pembangunan lestari dalam sektor industri di negara-negara sedang membangun.

Karbon dioksida merupakan gas rumah hijau yang paling banyak menyumbang kepada pemanasan global dan perubahan iklim. Manakala di tempat yang kedua pula ialah gas metana. Kebanyakan gas metana dibebaskan oleh sektor penternakan dan pembakaran bahan api fosil. Menurut pakar, 50% daripada gas metana yang terhasil adalah daripada aktiviti manusia dan peratusan ini kian meningkat saban tahun. Punca semula jadi gas metana adalah seperti kawasan paya, laut, kawasan tadahan air, dan tanah lembab

Hasil kajian itu juga menunjukkan bahawa gas metana lebih berbahaya daripada gas karbon dioksida, iaitu gas metana 33 kali lebih cenderung untuk memerangkap tenaga haba dalam atmosfera jika berbanding dengan gas karbon dioksida.

Pada masa ini, hampir semua usaha untuk mencapai persetujuan iklim yang baru tertumpu kepada pengurangan gas karbon dioksida sahaja. Langsung tidak ada sebarang tumpuan diberi kepada gas metana. Walaupun kepentingan utama harus diberikan kepada gas karbon dioksida, namun tidak boleh diabaikan terhadap gas rumah hijau yang lain seperti gas metana.

Pemanasan global telah menyebabkan berlakunya peningkatan purata suhu dunia terutamanya di kutub utara dan selatan. Selain daripada menyebabkan ais-ais di kutub utara dan selatan cair, pemanasan global juga menyebabkan cuaca yang ekstrem, iaitu peningkatan suhu di lautan. 

Baru-baru, ahli sains telah mendokumentasikan kisah pencarian makanan seekor beruang kutub bersama-sama dengan anaknya. Kisah tersebut telah mengejutkan ahli-ahli sains tersebut apabila mendapati beruang kutub dan anaknya terpaksa berenang selama sembilan hari, berjalan di atas pelantar ais yang baru serta menempuh perjalanan selama hampir 700km hanya untuk mendapatkan makanan.

Beruang kutub merupakan perenang yang cemerlang dan memang terkenal kerana keupayaannya menjelajah jauh untuk mencari makanan. Ahli sains, yang bekerja di Kaji Selidik Geologi Amerika Syarikat, telah menjejaki penjelajahan kedua-dua haiwan tersebut dengan menggunakan alat penjejakan yang dipasang pada badan beruang kutub itu.

Banjir besar yang melanda Queensland telah meragut 31 nyawa dan kerugian harta sebanyak USD30billion. Kini air banjir tersebut sedang menuju ke lautan dan mencemar Terumbu Sawar Besar (Great Barrier Reef), yang merupakan terumbu karang terbesar di dunia.

Walaupun mengambil masa selama beberapa tahun untuk mengetahui kesan keseluruhan banjir ini, namun ahli sains Australia telah mengutarakan amaran tentang kerosakan yang serius. Buat masa kini, masalah yang terbesar tertumpu kepada bahagian selatan terumbu karang tersebut, yang terdapat 3 buah sungai yang dilimpahi air banjir iaitu Sungai Burdekin, Fitzroy dan Burnett, telah melepaskan berjuta-juta liter air banjir yang tercemar ke dalam laut. Air yang tercemar ini bakal mencemarkan seluruh sistem terumbu karang tersebut sekiranya keadaan banjir bertambah teruk.

Air banjir adalah berbahaya dalam beberapa aspek. Salah satu masalah ialah isi padu air tawar yang mengalir ke dalam laut. Dari delta Sungai Fitzroy sahaja, isi padu air banjir yang mengalir ke dalam laut mampu untuk memenuhi tiga pelabuhan Sydney. Isi padu air tawar yang berlebihan ini akan mengurangkan tahap kemasinan dan mengundang kemusnahan kepada batu karang.

Air banjir ini telah bercampur-aduk dengan pasir, tanah dan pelbagai jenis sampah sarap daripada bandar dan baja-baja daripada kebun-kebun. Air banjir yang keruh ini menghalang sinaran matahari, mengganggu proses fotosintesis dan meliputi permukaan batu karang. Selain itu, bahan kimia daripada sektor industri dan pertanian juga akan mengganggu kesihatan batu karang secara langsung.

Air banjir yang kaya dengan nutrien ini juga membolehkan pertumbuhan microalgae secara berlebihan dan membekalkan makanan yang cukup kepada larva crown-of-thorns starfish. Apabila mencapai umur dewasa, crown-of-thorns starfish ini akan memakan batu karang dan menyebabkan kemusnahan. Bencana yang baru berlaku telah membuktikan bahawa kemusnahan batu karang ini akan berlaku sempena kemunculan crown-of-thorns starfish.

Pada tahun 2008-2009, beberapa siri banjir besar telah membinasakan beberapa kawasan terumbu batu karang. Dengan ancaman pembangunan di kawasan persisiran pantai, perubahan iklim dan asidifikasi lautan, kerosakan dan ancaman yang dihadapi oleh Terumbu Sawar Besar ini akan bertambah teruk. Keadaan yang sama juga akan berlaku di Malaysia sekiranya sikap tidak ambil peduli terhadap perlindungan dan kemampanan alam sekitar.


Foon Weng Lian
Forum Air Malaysia

Dalam bulan pertama tahun 2011 ini, banyak bencana alam dan malapetaka yang dikaitkan dengan iklim telah berlaku. Banjir besar yang hampir melumpuhkan seluruh bahagian timur Australia, musim kemarau yang melanda bahagian barat Australia, tanah runtuh di Brazil yang meragut hampir 700 nyawa dan ribut salji yang melanda di negara-negara hemisfera utara seperti Amerika Syarikat dan England.

Tahun 2010 sepatutnya merupakan tahun yang memberangsangkan dan penuh dengan harapan bahawa kebanyakan pencinta alam sekitar percaya bahawa dunia akan menurunkan kadar pelepasan gas karbon dioksida melalui perjanjian iklim baru. Namun, perbincangan iklim yang berlangsung di Cancun, masih tidak menghasilkan satu perjanjian iklim antarabangsa baru yang mewajibkan negara-negara untuk menurunkan kadar pembebasan gas rumah hijau. 

Adakah pula perubahan yang lebih baik untuk dilihat tahun 2011 ini? Adakah perjanjian iklim yang akan menggantikan Kyoto Protokol dapat dihasilkan? Atau percanggahan pendapat di antara negara maju dan negara-negara sedang membangun akan terus berlaku dan menjadi penghalang utama untuk pemimpin-pemimpin dunia untuk bersatu?

Akhbar The Star keluaran 9 Disember 2010 menyiarkan beritan bertajuk “High water levels shock jetty residents”. Agak memeranjatkan apabila melihat berita dan gambar menunjukkan paras air laut naik secara mendadak semasa air pasang sehingga menghampiri pintu hadapan rumah di Weld Quay, Pulau Pinang.

Kejadian ini merupakan gejala awal yang dipaparkan kepada penduduk di kawasan tepi laut di Malaysia sekiranya tidak ada langkah serius diambil dalam menghadapi kesan perubahan iklim.

Sampai kini masih belum terdapat secara kaedah yang berkesan dan praktikal dari segi dasar, undang-undang dan pendidikan kesedaran kepada orang ramai bagi menghadapi kesan perubahan iklim di Malaysia, termasuk juga di dunia.

Sesetengah pakar saintis memberi amaran bahawa dunia mungkin telah melepasi titik kritikal untuk membaik pulih situasi dunia dari segi perubahan iklim.

Perkara yang paling penting sekarang adalah bagaimana untuk menyesuaikan diri dengan perubahan disebabkan oleh krisis ini.

Di Malaysia, kajian yang dijalankan pada tahun 2001 menunjukkan bahawa paras laut dijangka akan meningkat disebabkan oleh pemanasan global. Kenaikan paras laut ini akan menyebabkan hakisan pesisiran pantai, peningkatan aktiviti gelombang laut, kemasukan air laut ke kawasan pedalaman dan penghijrahan infrastruktur tepi pantai.

Selain itu, menurut kajian NAHRIM pada tahun 2006, unjuran iklim tempatan di Malaysia menunjukkan peningkatan kadar hujan di kawasan timur utara dan penurunan kadar hujan di kawasan barat Semenanjung Malaysia menjelang tahun 2050.

Selepas kegagalan Persidangan Iklim ke-15 (COP15) di Copenhagen, Denmark pada tahun 2009, tidak banyak harapan yang boleh diletakkan kepada COP16 yang berlangsung di Cancun, Mexico pada tahun 2010.

Namun, petanda-petanda baik telah dipamerkan di Cancun. Selepas 15 tahun perundingan dalam Kerangka Konvensyen Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu Mengenai Perubahan Iklim (United Nations Framework Convention on Climate Change, UNFCCC), kebanyakan delegasi telah bersetuju untuk mengiktiraf kajian-kajian sains yang telah dijalankan dan bakal membentuk persetujuan yang baru bagi menggantikan Protokol Kyoto yang bakal berakhir pada tahun 2012.

Dalam persidangan Cancun, isu-isu seperti perkongsian teknologi, perlindungan hutan dan peruntukan bantuan kewangan kepada negara-negara yang teruk terjejas oleh perubahan iklim banyak dibincangkan. Bencana-bencana iklim seperti banjir besar yang melanda di Albania, musim sejuk yang melampau di Eropah dan kejadian yang berlaku di Weld Quay, telah berlaku semasa persidangan ini dijalankan.

Kejadian di Weld Quay merupakan amaran awal bahawa peningkatan paras air laut sedang berlaku dan menunjukkan bahawa Malaysia bukanlah negara yang bebas daripada bencana alam dari segi perubahan iklim.

Adalah diharapkan agar rancangan dan persetujuaan yang telah dirangka itu akan bertukar menjadi kaedah penyelesaian yang kukuh. Tanpa usaha-usaha yang gigih dan dedikasi, wakil kerajaan yang menghadiri persidangan dunia ini mungkin telah menghancurkan masa depan generasi yang akan datang.

Pada tahun 2011, Persidangan Iklim ke-17 (COP17) akan berlangsung di Durban, Afrika Selatan.


Foon Weng Lian,
Forum Air Malaysia.

Baru-baru ini, hutan hujan tropika telah diberi tumpuan yang penting berbanding pada tahun-tahun sebelum ini. Negara-negara kaya seperti Norway and Amerika Syarikat telah berjanji akan mengeluarkan peruntukan berbilion-bilion dolar untuk membantu negara-negara yang mundur.

Selain itu, dana itu juga digunakan untuk membeli kredit karbon bagi melindungi kawasan-kawasan di negara mundur ini dengan membantu penduduk-penduduk memahami kepentingan hutan yang merupakan pembekal oksigen dan penyerap gas karbon dioksida.

Namun, dengan jumlah penduduk dunia yang semakin mencapai tujuh bilion, hutan menghadapi tekanan yang sama daripada penggalian, pertanian, pembalakan dan pembasmian hutan bagi memenuhi keperluan ekonomi dunia. Sudah tiba masanya untuk meletakkan nilai baru untuk hutan dan mengharapkan kerajaan dan syarikat-syarikat menghentikan pembalakan.

Apakah kepentingan hutan?

Menurut kajian, pembalakan dan pembakaran hutan terutamanya di kawasan paya bakau yang kaya dengan karbon, telah bertanggungjawab terhadap 12 hingga 17 peratus pelepasan gas rumah hijau manusia.

Ahli sains berkata peningkatan gas rumah hijau akan menyebabkan paras air laut meningkat dan lebih banyak cuaca ekstrem.

Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu berkata menghentikan kemusnahan hutan merupakan salah satu perkara terpenting untuk melambatkan kesan perubahan iklim. Dengan itu, lebih banyak gas karbon dioksida yang dilepaskan daripada stesen jana kuasa, pengangkutan dan industri akan dapat diserap oleh hutan-hutan yang telah dipelihara ini.

Fungsi-fungsi hutan lain seperti membersihkan udara, kawasan tadahan air dan juga pembekal semula jadi kepada ubat-ubatan traditional serta ubat-ubat baru.

Pada bulan Oktober 2010, semasa perbincangan tentang alam sekitar yang diadakan di Jepun, banyak negara bersetuju untuk menurunkan kadar pembalakan hutan di negara masing-masing sebanyak 50 peratus menjelang tahun 2020 dan memastikan bahawa keuntungan yang didapati daripada hutan akan dijadikan sebagai dana untuk melindungi hutan-hutan.

Apakah langkah-langkah yang diambil oleh negara-negara?

Semasa perbincangan perubahan iklim pada tahun 2009 di Copenhagen, Amerika Syarikat, Norway, Jepun dan negara kaya yang lain telah berjanji untuk memberikan sumbangan dana sebanyak $3.5 bilion di antara tahun 2010 dan 2012 untuk menyokong skema pemuliharaan hutan Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu yang dipanggil REDD.

Dana ini bertujuan untuk membiayai kos menurunkan pelepasan gas rumah hijau dan membantu negara-negara yang miskin memulihara hutan serta menghitung karbon yang telah diserap. Pasaran dunia dalam pengurangan karbon dengan hutan dianggarkan bernilai $30 bilion setahun.

Walau bagaimanapun, kebimbangan dari segi pengurusan kewangan, rasuah, kekurangan sumber dan institusi di negara-negara mundur ini menjejaskan keyakinan pelabur-pelabur.

Sebanyak $4 bilion telah dapat dikumpul melalui rakan kongsi REDD yang diwujudkan pada Mei tahun ini. Wang ini akan digunakan untuk membina satu institusi dan mewujudkan projek-projek utama bagi REDD di negara-negara mundur tersebut.

Apakah kadar pembasmian hutan masa kini?

Di seluruh dunia, kawasan hutan adalah sama dengan jumlah keluasan England, ataupun hampir 13 juta hektar, telah hilang disebabkan pertanian dan kegunaan lain ataupun bencana alam di antara tahun 2000 dan 2010.

Pada tahun 1990-an dianggarkan sebanyak 16 juta hektar setahun.

Brazil dan Indonesia telah melambatkan kadar pembasmian hutan mereka melalui usaha pemuliharaan hutan. Penghutanan semula yang berskala besar telah dijalankan di China, India dan Vietnam juga telah meningkatkan pemulihan kawasan hutan.

Apakah akibatnya sekiranya tiada usaha dilakukan untuk membasmi kemusnahan hutan?

Pada 2008, Eliasch Review bagi kerajaan British telah menganggarkan bahawa kerugian sebanyak $1 trilion setahun menjelang tahun 2100 sekiranya tiada usaha dilakukan untuk membasmi kemusnahan hutan mulai daripada sekarang.

Ia berkata bahawa menurunkan kadar pembasmian hutan sebanyak 50 peratus akan menjana pendapatan sebanyak $3.7trilion bagi jangka masa yang panjang.

Kesimpulannya, dalam usaha untuk menangani masalah perubahan iklim, proses pemuliharaan hutan merupakan kaedah paling jimat dan berkesan pada masa hadapan.

 


Foon Weng Lian
Forum Air Malaysia