Cuba bayangkan perasaan anda apabila melihat sampah terapung di sebuah sungai, tempat anda sering memancing ikan. Kadang kala, apabila sungai tercemar dengan bau busuk dan berlumpur, anda akan merasa jijik untuk lalu di kawasan tersebut. Apatah lagi untuk berenang mahupun minum air yang kotor itu.

Air yang tercemar tidak selamat untuk diminum. Haiwan serta tumbuhan juga akan mati apabila menggunakan air yang tercemar itu. Begitu juga air yang kelihatan bersih dan tidak berbau, juga boleh tercemar. Ini mungkin disebabkan oleh kuman atau bakteria serta bahan kimia berbahaya yang tidak boleh dilihat atau dihidu.

Terdapat pelbagai jenis pencemaran air seperti bahan toksik, bahan organik, pencemaran terma serta pencemaran ekologikal.  Bahan toksik ialah sejenis pencemaran berbentuk kimia yang tidak terhasil dalam sistem akuatik. Penyumbang terbesar pencemaran ini ialah racun rumpai, racun serangga dan bahan buangan industri.

Pencemaran organik berlaku apabila lebihan bahan organik seperti baja dan kumbahan memasuki air. Apabila bahan organik meningkat, jumlah bahan reput akan meningkat dan menggunakan banyak oksigen. Ini mengakibatkan berlakunya masalah kekurangan oksigen, yang seterusnya boleh membunuh hidupan akuatik.

Pencemaran bahan bukan organik seperti nitrogen dan fosfat di dalam sistem akuatik boleh menyebabkan sejenis pencemaran organik. Kandungan bahan ini yang tinggi menyebabkan berlaku peningkatan jumlah tumbuhan dan rumpair. Apabila tumbuhan dan rumpair mati, ia akan menjadi bahan organik di dalam air. Seterusnya ia akan mereput dan mampu mengurangkan kadar oksigen di dalam air.

Pencemaran terma berlaku apabila air digunakan sebagai bahan penyejuk berdekatan kilang industri dan kemudiannya kembali kepada persekitaran akuatik dengan kadar suhu yang lebih tinggi. Ini boleh menyebabkan berlakunya pengurangan kadar oksigen di dalam air dan meningkatkan kadar keperluan biologikal oleh organisma akuatik untuk mendapatkan oksigen.

Pencemaran ekologikal pula terjadi apabila pencemaran bahan kimia, pencemaran organik atau pencemaran terma berlaku daripada persekitaran alam. Ia bukannya berlaku akibat aktiviti manusia. Pencemaran ekologikal akan meningkat selepas berlakunya kejadian tanah runtuh, haiwan dan tumbuhan yang mati lemas dalam banjir serta sejumlah besar bahan organik yang mengalir dalam air. Selain itu, kejadian geologikal seperti ledakan gunung berapi juga menyumbang kepada pencemaran ekologikal.

Pengurusan air yang tidak cekap juga boleh menyebabkan berlakunya krisis air. Walaupun mengetahui kepentingan air dalam kehidupan, namun manusia sering mengabaikannya dengan melakukan pencemaran dan mengotorkan longkang, sungai, tasik dan laut. Manusia sebenarnya mengancam planet secara perlahan-lahan sehingga ke tahap organisma mulai mati pada kadar yang amat pantas. Lebih teruk lagi, air minuman yang amat penting untuk keperluan kehidupan juga mengalami pencemaran dengan serius.

Nurul Aina Ibrahim Istar
Forum Air Malaysia