Rakyat Malaysia membuang sisa makanan kira-kira 8,000 tan setiap hari, sisa makanan ini boleh memberi makanan kepada 8 juta orang, termasuk 990 tan makanan yang siap sedia tanpa dimakan. Kebanyakan sisa makanan yang dibuang memerlukan tapak pelupusan yang selamat dan telah melampaui kapasiti penuh. Statistik yang dilakukan oleh Solid Waste Corporation of Malaysia (SWCorp) menunjukkan bahawa sisa makanan di Malaysia mencapai 15,000 tan setiap hari, termasuk 3,000 tan yang masih boleh digunakan dan tidak seharusnya dibuang.
Makanan yang mereput akan meresap dan boleh mencemari saluran dan sumber air semula jadi. Sisa tersebut juga menyebabkan beban ekonomi dengan pencemaran tanah alam sekitar melalui penggunaan racun perosak dan peningkatan penggunaan air. Di samping itu, import bil di Malaysia mencatatkan RM35 bilion hingga RM 40 bilion dan 25% daripada pendapatan purata rakyat Malaysia dibelanjakan untuk makanan dan minuman. Sisa makanan yang dilupuskan di tapak pelupusan sisa adalah merupakan punca utama penghasilan gas rumah hijau atau “Greenhouse Gas” (GHG) dari sektor pengurusan sisa di Malaysia.
Alih sisa makanan
Mengalihkan sisa makanan dari tapak pelupusan tidak hanya memulihara kawasan pelupusan sampah yang terhad, tetapi juga membantu mengurangkan pelepasan gas rumah hijau. Pengurusan sisa menyumbang sebanyak 12% daripada jumlah keseluruhan penghasilan GHG di Malaysia. Manakala, tapak pelupusan sisa merupakan punca terbesar pelepasan gas metana (47%) yang merupakan gas perosak lapisan ozon yang utama, iaitu 21 kali ganda lebih daripada kerosakan yang diakibatkan oleh gas karbon dioksida.
Forum Air Malaysia (FAM) dengan kerjasama SWCorp sedang melaksanakan projek Pengurusan Sisa Makanan dalam kalangan komuniti, sekolah dan pengendali makanan dibawah Program Lifestyles “10 Year Framework Programme for Sustainable Consumption and Production” dengan sokongan oleh Badan Sekretariat 10YEP United Nation Environment Programme (UNEP) dengan Koordinasi SLE (IGES, SEI dan WWF).
Program kesedaran dalam kalangan komuniti untuk sama-sama bertanggungjawab mengasingkan sisa makanan dari sisa –sisa lain telah giat dilaksanakan di 7 buah negeri meluputi negeri Sabah, Sarawak, Kedah, Pulau Pinang, Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur, Melaka dan Pahang. Program ini turut mendapat sokongan daripada pihak Pengurusan sisa Pepejal, Pihak Berkuasa Tempatan di semua negeri. Ini adalah permulaan yang baik bagi komuniti yang terlibat untuk mengambil tanggungjawab dalam pengendalikan sisa makanan yang terbaik dalam menyokong usaha pihak Forum Air Malaysia untuk mengurangkan sisa makanan yang berlaku di tapak pelupusan sampah.
Tapak pelupusan adalah kaedah yang umum dan diterima secara meluas untuk menguruskan sisa makanan kerana kos efektif dan mudah digunakan. Walau bagaimanapun, pengurusan sisa makanan melalui tapak pelupusan pada hari ini menjadi semakin sukar kerana banyak tapak pelupusan telah mencapai kapasiti di Malaysia .
Pengendali perkhidmatan makanan seperti sisa-sisa di belakang rumah, termasuk penghasilan semula, sisa trim, tamat tempoh, makanan yang rosak, makanan yang terlalu masak, makanan yang terkontaminasi dan sebagainya, Ia adalah salah satu daripada sumber tenaga yang boleh diperbaharui dan selalunya diangkut ke tempat pembuangan sampah untuk dikompos.
Di Sekolah pula, adalah tempat terbaik untuk memulakan dalam mengurangkan sisa makanan bukan mewujudkannya di tempat pertama. Ini juga dipanggil sumber pengurangan. Pihak kantin sekolah boleh meminimumkan kos pelupusan dan perolehan dengan melaksanakan prosedur pencegahan sisa mudah. Pertimbangkan strategi pencegahan sisa berikut apabila membangunkan program pengurangan sisa makanan di sekolah.
Enam sekolah sertai program
Kami mensasarkan 6 sekolah mengambil bahagian untuk mengurangkan sisa makanan di sekolah dan mengompos sisa makanan yang tidak boleh dimakan dari persediaan makanan atau ruang makanan, kecuali produk daging dan tenusu, boleh dilakukan di tapak atau dibawa ke kemudahan pengkomposan yang dibenarkan menerima sisa makanan.
Pengkomposan menghasilkan perubahan pada tanah boleh digunakan di taman dan landskap sekolah serta menjimatkan wang . Usaha ini boleh dijadikan program sekolah dan secara tidak langsung mengurangkan pembaziran makanan yang tidak dimakan, sambil membantu mengurangkan pencemaran gas rumah hijau.
Projek ini bertujuan mengkaji semula dan mampu memperbaiki strategi pengurusan sisa makanan semasa melalui pembangunan alat dan bahan sokongan untuk membantu semua golongan termasuk komuniti, sekolah dan pengendali perkhidmatan makanan untuk mengurangkan sisa makanan melalui Amalan terbaik dan Piawaian Malaysia (MS) akan dimasukkan ke dalam modul kursus makanan dan minuman dan hospitality.
Forum Air Malaysia juga bercadang akan bekerjasama dengan Kementerian Perumahan,Kerajaan Tempatan dan Kesejahteraan Bandar, Kementerian Pelajaran Malaysia dan Kementerian Kesihatan (Bahagian Keselamatan dan Kualiti Makanan), Majlis tempatan negeri dan pihak berkepentingan lain untuk melaksanakan latihan dan menyelia program ini dari masa ke semasa.
Nirmala Komandai
Forum Air Malaysia