Kebanyakan sungai di dunia sedang diganggu oleh pencemaran, pambangunan yang tidak terancang, penuaian dan penangkapan secara berlebihan. Begitu juga negara maju telah memperuntukkan berbilion dollar Amerika untuk mendapatkan sumber air. Semua ini telah memberi kesan-kesan yang buruk kepada biodiversiti.
Menurut kajian yang berdasarkan kepada tahap bekalan air mentah dan taraf hidup hidupan liar, tahap kesihatan sungai-sungai utama di dunia dapat dikenal pasti.
Terdapat 23 perkara yang menyebabkan kemudaratan kesihatan sungai, termasuklah pengekstrakan air, jenis-jenis sektor agrikultur dan industri, tahap pencemaran, petumbuhan populasi dan pembangunan bandar.
Menurut kajian yang telah dijalankan, 80 peratus daripada penduduk dunia didedahkan kepada ancaman kekurangan bekalan air mentah.
30 daripada 47 sungai yang terbesar di dunia, yang menyumbangkan hampir separuh daripada air mentah dunia, berada pada tahap ancaman yang sederhana.
8 daripada sungai-sungai tersebut diklasifikasikan sebagai ancaman yang sangat tinggi kepada bekalan air mentah kepada manusia. Selain itu, 14 daripada sungai-sungai itu berada pada tahap yang kritikal kepada biodiversiti.
Namun begitu, sungai-sungai di Scandinavia, Siberia, Kanada Utara, beberapa kawasan di Amazon dan utara Australia mencatatkan ancaman yang paling rendah.
Di negara yang maju dan kaya, pelaburan yang besar terhadap empangan, kawasan tadahan air dan menukarkan aliran daripada kawasan wetlands telah menguntungkan 850 juta orang sehingga dapat mengurangkan pendedahan mereka kepada ancaman bekalan air sebanyak 95%.
Akan tetapi, cara-cara ini tidak dapat menyelesaikan sebab-sebab berlakunya ancaman bekalan air, sebaliknya memberi kesan-kesan yang buruk kepada hidupan liar. Di samping itu, habitat beberapa spesis akuatik juga telah mengalami kemusnahan.
Di negara-negara yang berpendapatan sederhana dan tinggi, pelaburan yang besar ini telah memberi manfaat kepada 140 juta orang, mengurangkan ancaman bekalan air sebanyak 23%.
Bagi negara-negara membangun pula, pelaburan yang kecil dalam pembangunan infrastruktur menyebabkan 3.4 bilion orang terjerumus kepada kategori ancaman yang paling kritikal.
Kebanyakan negara-negara di benua Afrika, Asia Tengah, China, India, Peru dan Bolivia sedang berusaha sedaya upaya untuk membangunkan perkhidmatan asas air seperti air minuman yang bersih dan sanitasi.
Kajian ini juga hanya merupakan anggaran yang konservatif. Ia tidak berupaya untuk mengambil kira pencemaran daripada penggalian sumber ataupun kesan-kesan kepada biodiversiti daripada produk-produk farmaseutikal dalam air sungai.
Sebagai langkah untuk masa hadapan, perubahan iklim bakal merupakan ancaman-ancaman yang bertambah buruk dan memberi tekanan yang besar kepada sungai-sungai dan spesis-spesis hidupan liar.
Sekiranya komitmen polisi dan kewangan tidak wujud, maka akan wujud jurang yang besar dalam bekalan air di antara negara kaya dengan negara yang mundur.
Foon Weng Lian
Forum Air Malaysia